Біз адамдарды жиі өзіміздің
ішкі көңіл-күйімізге, эмоциялық күйімізге қарап бағалаймыз. Егер ішімізде
реніш, ашу, қорқыныш немесе күйзеліс болса — біз басқаларды
шынайы қалпында емес, өз эмоциямыздың "призмасы" арқылы көреміз.
Бұл құбылыс психологияда
перцептивтік бұрмалау деп аталады. Яғни, шындықты бұрмалап көру.
Миға не болады?Негативті эмоциялар миымыздағы
бағалау жүйесін өзгертеді:
- Қорқыныш кезінде – ми қауіпке назар аударады, сондықтан бейтарап адам да «қауіпті» болып көрінуі мүмкін.
- Ашу кезінде – басқалардың әрекеті агрессия немесе сын ретінде қабылданады.
- Қайғы кезінде – айналадағы адамдар бей-жай, суық, түсінбейтін секілді болып көрінеді.
Яғни, біз
шынайы адамды емес,
өзіңіздің ішкі күйлеріміздің проекциясын көреміз.
- Мысал өмірденЕгер сіз ренжіп отырсаңыз, әдетте жылы сөйлейтін адам да "мысқылдап тұр" сияқты көрінуі мүмкін.
- Күйзелісте жүрген адамға бәрі суық, қызықсыз, тіпті қас болып көрінеді.
- Ашулы күйде біреудің қарапайым ескертпесі – "қастандық" немесе "қысым" сияқты қабылданады.
Бұл — сіздің ішкі фильтріңіз сыртқы әлемді бұрмалап тұрғанының айғағы.
Профайлинг пен коммуникацияда неліктен маңызды?Профайлер, психолог немесе жай ғана өз эмоциясын бақылай алатын адам
өзінің ішкі күйін сыртқы бағалауға араластырмауы керек.
Басқаша айтқанда:
- Адамды эмоция арқылы емес, бейтарап түрде, нақты деректерге сүйеніп бағалау.
- Өз эмоцияңызды танып, оны "бөлек қою" – байқау дәлдігін арттырады.
- Әсіресе сұхбат, келіссөз, зерттеу кезінде – эмоциялық күй бейтарап болуы керек.
- Қалай байқаймыз және түзетеміз?Өзіңіздің эмоциялық күйіңізді бақылаңыз
- – "Қазір мен ашулымын ба? Қорқып тұрмын ба? Ренжіп тұрмын ба?"
- Ойыңызды қайта тексеріңіз
- – "Осы адам шынымен сондай ма, әлде менің көңіл-күйім бұрмалап тұр ма?"
- Уақыт беріңіз
- – Ашумен ешқашан адам туралы түбегейлі шешім қабылдамаңыз.
- Кері байланыс сұраңыз
- – Басқалардың да осы адам туралы пікірін тыңдап көріңіз. Көзқарастарды салыстыру — жақсы әдіс.
Негативті эмоция – объективтіліктің жауы. Біз адамды оның сөзімен, әрекетімен емес,
өзіміздің ішкі күйіміздің айнасымен бағалап жіберуіміз мүмкін.
